انواع سیم‌های برق ساختمان

پیش از آنکه به معرفی انواع سیم برق ساختمان بپردازیم لازم است بدانیم سیم و کابل تنها روش‌های انتقال انرژی در ساختمان نیستند.

انواع روش انتقال انرژی در ساختمان

روش‌های انتقال انرژی الکتریکی در ساختمان به ترتیب زیر است:

1. سیم Wire
2. کابل Cable
3. باس داکت Bus Duct
4. باس بار

سیم یا Wire به هادی گفته می‌شود که تک رشته بوده و ممکن است با روکش یا بدون روکش باشد.

معمولا به هادی‌های تک رشته روکش دار تا مقطع 10 میلیمتر مربع سیم می‌گویند و از مقطع 16 میلیمتر مربع به بالا به آنها کابل گفته می‌شود .تحمل عایق کابل از سیم بیشتر است.

هادی‌های تک رشته‌ای بدون روکش در هر مقطعی سیم نام دارد.

عایق بندی سیم‌ها می تواند از نوع PVC یا پلی اتیلن PE باشد. عایق سیم‌ها باید از نوع PVC باشد.

هادی مورد استفاده در سیم و کابل‌های برق از نوع افشان مفتولی است.

جنس هادی سیم‌ها و کابل‌ها مس (CU) یا آلومینیوم (AI) است. هادی سیم باید از نوع مسی باشد.

حداکثر ولتاژ بین هادی فاز و زمین U و حداکثر ولتاژ بین هادی‌های فاز و Um حداکثر ولتاژ تحمل کوتاه مدت است.

عوامل موثر در ظرفیت جریانی هادی

دما: از عوامل مهم تعیین ظرفیت نامی کابل است که شامل دمای محیط، دمای محل نصب و نیز دمای مجاز برای عایق کابل و ساختار آن است. با افزایش دما ظرفیت جریانی کابل کاهش می‌یابد.

طرح کابل: علاوه بر دمای مجاز عایق کابل، نوع طراحی کابل و لایه‌های مختلف به کار رفته در آن در تعیین جریان مجاز اهمیت دارد. این لایه‌ها چگونگی انتقال حرارت از هادی به سطح بیرونی کابل را مشخص می‌کند.

شرایط نصب: شرایط نصب از قبیل نصب در هوا، دفن شده در زمین، در مجرا، روی سینی کابل و غیره… از عوامل موثر برجریان دهی کابل‌ها است.

اثرات کابل‌های مجاور: در صورت همجواری کابل با سایر کابل‌های برقدار بایستی ضرایب مناسب برای کاهش جریان مجاز کابل در نظر گرفت.

انواع سیم برق ساختمان براساس ساختار

سیم NYA (مفتولی)

این نوع سیم با ولتاژ نامی 450/750 ولت دارای هادی مفتولی از جنس مس نرم شده می باشد. که با ماده پی وی سی به رنگ های مختلف پوشیده شده است. اینگونه سیم ها در تابلوهای برق و تاسیسات نصب ثابت در محیط های خشک در داخل لوله، روی دیوار یا داخل آن به کار می رود .استفاده از این سیستم به طور مستقیم در داخل دیوار مجاز نیست.

کابل KNX

کابل KNX برای ارتباط تجهیزات سیستم مدیریت و کنترل ساختمان مانند سیستم‌های روشنایی، سرمایش گرمایش، تهویه مطبوع، پرده و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع این کابل رابط اصلی بین تجهیزات کنترلی خانه هوشمند است. از ویژگی‌های کابل KNX سرعت انتقال، قابل اعتماد بودن و سازگار با انواع سیستم‌های هوشمند سازی ساختمان است. این کابل را با توجه به پوشش سبز رنگ و آرم KNX درج شده روی آن شناسایی می‌کنند. این کابل در دو نوع تک زوج و دو زوج جهت هوشمندسازی و BMS در ساختمان عرضه می‌شود. کابل دو زوج (قرمز و سیاه، زرد و سفید) 300 متر و کابل تک زوج (قرمز و مشکی) 400 متر و ولتاژ کاری هر دو 300 ولت است. جفت سیم قرمز و مشکی اصلی‌ترین زوج این کابل است که برای تغذیه دستگاه و انتقال اطلاعات استفاده می‌شود. جفت سیم زرد و سفید هم در مواقع خاص برای انتقال توان به کار می‌رود.هادی بکار رفته در کابل KNX کابل مفتول مسی کلاس یک و جنس عایق آن PVC می‌باشد. همچنین شیلد به کار رفته در آن یک فویل آلومینیومی می‌باشد و یک رشته سیم بدون روکش در کنار سایر سیم‌ها قرار دارد که به عنوان سیم ارت مورد استفاده قرار می‌گیرد. و در نهایت همه این اجزاء توسط یک روکش PVC سبز رنگ احاطه شده اند.

کابل Cat 6

 کابل شبکه CAT6 که معمولاً CAT6 نامیده می‌شود، یک کابل زوجی به‌هم تابیده استاندارد برای اترنت و سایر لایه‌های فیزیکی شبکه است که سازگار با استانداردهای گذشته CAT5/5e و CAT3 است. کابل Cat 6 را می توان با چاپ روی غلاف کابل تشخیص داد. این کابل دارای 4 زوج بهم تابیده است که می‎تواند تا سرعت یک گیگابیت بر ثانیه را پشتیبانی کند.

سیم NYAF (افشان)

این نوع سیم با ولتاژ نامی 450/750 ولت دارای هادی افشان از مس نرم شده با پوشش پی وی سی به رنگ های مختلف می باشد. و در تاسیسات نصب ثابت در محیط های خشک در داخل لوله به صورت روکار یا تو کار به کار می رود. استفاده از این نوع سیم به طور مستقیم در داخل دیوار ساختمان مجاز نیست.

سیم NYAB ( نیمه افشان)

این نوع سیم با ولتاژ نامی 450/750 ولت دارای هادی رشته ای (نیمه افشان)از مس نرم شده با پوشش پی وی سی به رنگ های مختلف می باشد. و در تاسیسات نصب ثابت در محیط های خشک در داخل لوله به صورت روکار یا توکار به کار می رود.استفاده از این نوع سیم به طور مستقیم در داخل دیوار ساختمان مجاز نیست سیم نوع NYAB نسبت به نوع NYA دارای نرمش بیشتری است.

انواع سیم های برق ساختمان برای استفاده در هر پروژه متفاوت است.

انواع کابل برق ساختمان بر اساس محل نصب

کابل‌های هوایی

انواع سیم های برق ساختمان که به صورت روکار روی دیوار، سقف یا سینی کابل نصب می شوند. که شامل هادی مسی، عایق پی وی سی و پلی اتیلن ، ماده پر کننده برای شکل دهی کابل، غلاف نهایی پی وی سی یا غلاف زره گالوانیزه، غلاف سربی و غلاف سیمی می باشد به شرح زیر است.

کابل هایی که به صورت هوایی بین دو تیر نصب می شوند. شامل هادی مسی، عایق پی وی سی و پلی اتیلن، ماده پر کننده و غلاف نهایی پی ویسی و سیم مهار (بکسل) از فولاد گالوانیزه برای نگهداری کابل می باشد.

اصول و روش‌های نصب کابل‌های هوایی

• حداقل فاصله بین کابل های هم ولتاژ باید به اندازه قطر کابل ضخیم تر مجاور در نظر گرفته شود.
• در صورتی که ولتاژ کابل های موازی متفاوت باشد حداقل فاصله بین دو کابل مجاور باید 30 سانتی متر باشد.
• در موقع نصب یا کشیدن کابل بایستی تنش و کشش بروی هادیها وارد شود نه روی پوشش خارجی آن.
• برای نصب یک رشته کابل برروی دیوار یا سقف باید از بست های دو تکه ای مخصوص کابل استفاده شود.
• حداقل فاصله کابل از دیوار دو سانتی متر در نظر گرفته شود.
• فاصله کابل ها از یکدیگر حداقل دو برابر قطر کابل باشد.
• نصب کابل روی سقف کاذب مجاز نبوده و باید زیر سقف اصلی ساختمان نصب گردد.
• سینی کابل باید از ورق آهنی گالوانیزه مشبک به ضخامت حداقل 1/5 میلیمتر ساخته شود.
• فاصله بست ها برای نصب کابل های افقی نباید از این مقادیر بیشتر بشود :

1- برای کابلهای بدون زره فلزی 20D

2- برای کابل های با زره فلزی 35D

D قطر خارجی کابل است.

اصول نصب کابل‌های زمینی

• حداقل فاصله بین کابل فشار ضعیف، یا فشار قوی و یا جریان ضعیف زیر زمینی از لوله‌های گاز، بخار، آب و سوخت 30 سانتی متر است.
• در صورت تقاطع کابل با کابل‌های دیگر یا لوله‌های گاز و آب و غیره باید از یک لوله محافظ با قطر متناسب و طول حداقل یک متر استفاده گردد و کابل از داخل این لوله محافظ عبور نماید.
• در مواردی که کابل از زیر جاده عبور می‌کند باید یک لوله محافظ اضافی خالی به منظور کابل کشی آینده پیش بینی شود و در وسط این لوله، مفتول گالوانیزه نمره 4 که طول آن در هر طرف یک متر بیش از طول لوله باشد قرار داده شود.
• برای کابل کشی باید از میزان درجه حرارتی که کابل می‌بایست تحت آن کشیده شود اطمینان حاصل نمود. برای گرم کردن کابل می‌توان :

الف: به مدت حداقل 72 ساعت، قرقره کابل را در اطاق یا انباری که دمای آن حداقل 20 درجه سانتی گراد است قرار داد.

ب: با استفاده از وسایل مخصوص، کابل گرم شده و سپس به سرعت اجرا گردد.

ج: با اتصال کابل به جریان برق و ایجاد حرارت، کابل گرم شده و سپس اجرا گردد.

• برای نصب کابل در داخل کانال پس از حفاری، ابتدا به ضخامت 10 سانتی متر ماسه ریزی شده و بعد از قرار دادن کابل‌ها روی آن با 10 سانتی متر ماسه نرم پوشانیده و یک نوار پلاستیکی خبر دهنده بر روی آن کشیده شود.
• برای حفاظت کابل یک ردیف آجر به عرض 22 سانتی متر یا یک ردیف بلوک سیمانی روی نوار خطر قرار داده و سپس روی آن خاک ریزی می‌گردد.
• حداقل عمق کابل فشار ضعیف زیر زمینی از سطح زمین در پیاده رو 70 سانتی متر و در خیابان یک متر است.
• حداقل فاصله کابل‌های زیر زمینی هم ولتاژ از یکدیگر برابر 10سانتی متر و غیر هم ولتاژ (LV-MV ) یا کابل جریان ضعیف 30 سانتی متر در نظر گرفته شود.
• در مواردی که کابل فشار ضعیف و فشار متوسط در یک کانال زیر زمینی نصب می‌شود:

الف: در کف کانال‌های پیش ساخته برای هدایت آب‌های احتمالی، باید شیبی برابر نیم الی یک درصد در جهت کف شور‌ها پیش بینی شود

ب: برای پرهیز از تماس مستقیم کابل‌ها با کف کانال پیش ساخته باید در کف کانال و در فواصل حداکثر برابر با 60 سانتی متر، تکیه گاه‌هایی از لوله گالوانیزه و یا پروفیل ناودانی و یا چوب فشرده به ارتفاع 10 سانتی متر از کف کانال پیش بینی و نصب گردند و سپس کابل‌ها بر روی اتکاها قرار گیرد.